Communicatie met klanten: een gewaarschuwd mens telt voor twee

Op 14 april 2021 heeft de Rechtbank Midden-Nederland geoordeeld in een zaak waarbij webwinkel Bol.com betrokken was.

Bol.com maakte tussen december 2019 en januari 2020 geld over naar haar handelspartner Brabantia, althans dat dacht zij. Het ging totaal om een bedrag van € 751.493,09. Later kwamen Bol.com en Brabantia er achter dat het geld niet was overgemaakt naar Brabantia maar naar Spaanse fraudeurs.

Brabantia vorderde nogmaals de betaling van Bol.com omdat Brabantia de eerdere betaling niet heeft ontvangen. Bol.com weigerde en stelde dat zij al (bevrijdend) betaald had aan Brabantia.

Wat is er gebeurd?

De oplichters hebben het e-mailaccount van een medewerker van Brabantia gehacked en gebruikten dit om een e-mail te sturen naar Bol.com. In deze e-mail werd verzocht de betalingen voortaan over te maken aan een bankrekening in Spanje. Deze e-mail bevatte veel spelfouten en zinnen die deels in het Engels en deels in gebrekkig Nederlands waren geschreven. Toch werd het verzoek – zonder nader onderzoek door Bol.com – ingewilligd,  en werd er betaald op het opgegeven Spaanse rekeningnummer.

Bevrijdende betaling

Bol.com heeft dus aan de verkeerde partij betaald. Dit betekent in beginsel dat zij juridisch gezien niet aan Brabantia heeft betaald en dit nog moet doen. Er bestaat echter een wettelijke bepaling die het mogelijk maakt om degene aan wie betaalt is gelijk te stellen met de daadwerkelijk schuldeiser: de bevrijdende betaling.

Een succesvol beroep op bevrijdende betaling houdt kortgezegd in dat degene die op redelijke gronden mocht aannemen dat de ontvanger van de betaling zijn schuldeiser was, niet (nogmaals) hoeft te betalen. In bovenstaande zaak zou dat betekenen dat Bol.com het bedrag van iets meer dan €750.000 niet meer zou hoeven te betalen aan Brabantia.

De rechtbank wijst een beroep op de bevrijdende betaling in bovenstaande zaak af met de overweging dat er in dit geval alarmbellen bij Bol.com hadden moeten afgaan na het lezen van de vervalste correspondentie. Zij had moeten begrijpen dat het wijzigen van rekeningnummers in het algemeen een aantrekkelijke ingang kan bieden voor oplichters en dat de gevolgen van een dergelijke wijziging erg groot kunnen zijn, daarnaast is het een kleine moeite om na te gaan of de brief inderdaad van de juiste schuldeiser afkomstig was.

Ook had het feit dat een in Nederland gevestigde onderneming gelden wil ontvangen op een Spaanse bankrekening moeten leiden tot gezonde argwaan aan de zijde van Bol.com. Er bestaat dus een zekere onderzoeksplicht naar mededelingen van een handelspartner als er (financiële) gevolgen aan verbonden zijn.

Onzorgvuldigheid Brabantia

Bol.com voerde het verweer dat Brabantia onzorgvuldig gehandeld zou hebben. Haar e-mailsystemen waren volgens Bol.com niet adequaat beschermd tegen hackers. Zo had Brabantia geen twee-factorauthenticatie noch maatregelen tegen ‘inboxregels’ die toelaten dat binnendringers binnenkomende berichten ongemerkt automatisch laten verplaatsen of doorsturen. Onder omstandigheden kan onzorgvuldigheid leiden tot aansprakelijkheid. Bijvoorbeeld als een pinpas met bijbehorende pincode aan een derde wordt uitgeleend. Dit speelt echter geen rol bij een beroep op bevrijdende betaling, aldus de rechtbank. 

Wees alert bij communicatie

In dit geval trok Bol.com aan het kortste eind. Maar hoe zou dit zijn geweest als de mail niet in gebrekkig Nederlands was opgesteld? Zou de rechter dan nog steeds van mening zijn dat Bol.com beter had moeten weten? De les die uit deze uitspraak kan worden getrokken is dat u bij (elektronische) mededelingen van schuldeisers of klanten altijd uw gezonde verstand moet gebruiken en bedacht moet zijn op mogelijke fraude. Dit geldt des te meer als er sprake is van het wijzigen van een rekeningnummer.

U kunt fraude daarnaast vaak herkennen door verkeerd taalgebruik, foutieve logo’s, andere rekeningnummers of verzendadressen. Blijf dus altijd scherp op door u ontvangen correspondentie en als het u voorkomt alsof iets niet in de haak is, zoek dan contact met de desbetreffende klant. Maar zorg er zelf ook voor dat uw eigen IT omgeving goed beveiligd is en dat uw mail niet misbruikt kan worden door oplichters. Zo kunt u veel problemen voorkomen.

Heeft u vragen of wilt u meer weten? Neem dan gerust contact met mij op.