Omgevingswet deel 1: Het omgevingsplan

Het zal niemand zijn ontgaan (althans, niemand die veel met omgevingsrecht te maken heeft), maar de Omgevingswet (Ow) treedt in werking op 1 januari 2024. In aanloop naar de inwerkingtreding van de Ow zullen wij blogs posten over uiteenlopende onderwerpen waarmee de praktijk te maken krijgt door de Ow. In de eerste van deze blogreeks wordt ingegaan op de veranderingen met betrekking tot bestemmingsplannen.

Van bestemmingsplan naar omgevingsplan

Op het moment dat de Ow in werking treedt verandert er juridisch veel. Alleen het feit al dat in de Ow 26 wetten worden samengevoegd tot die ene wet. Ook zullen 60 algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s) worden samengevoegd in 4 AMvB’s en 75 ministeriële regelingen tot 1 ministeriële regeling. In deze blog staat de overgang van bestemmingsplannen naar het omgevingsplan centraal.

Op dit moment wordt de ruimtelijke ordening op gemeentelijk niveau geregeld in bestemmingsplannen. Een bestemmingsplan wordt vastgesteld door de gemeenteraad en bepaalt wat waar gebouwd mag worden en welke functie(s) een gebouw of perceel mag hebben. Per gemeente gelden vaak veel verschillende bestemmingsplannen. Zo kan er een bestemmingsplan zijn voor het centrum en één voor het buitengebied. Maar per gebied of perceel kunnen ook meerdere bestemmingsplannen gelden. De regels over de ruimtelijke ordening kunnen dus versnippert zijn.

Onder de Ow gaat dat veranderen. Per gemeente komt één omgevingsplan. Dat omgevingsplan geldt voor het gehele grondgebied van een gemeente en regelt onder meer de ruimtelijke ordening. Daarnaast worden in het omgevingsplan ook andere regels opgenomen die nu niet in het bestemmingsplan staan. Een voorbeeld daarvan is de maximale geluidsbelasting die een bedrijf op een gevel van een woning mag veroorzaken. Dit wordt nu geregeld in het Activiteitenbesluit milieubeheer, maar dat komt straks dus terug in het omgevingsplan. Ook bepaalde gemeentelijke verordeningen worden opgenomen in het omgevingsplan. Daarbij is van belang op te merken dat niet alle gemeentelijke verordeningen moeten of mogen worden opgenomen in het omgevingsplan. Voor een aantal verordeningen, of delen daarvan, is het namelijk niet toegestaan om deze in het omgevingsplan op te nemen. Te denken valt aan regels over de openbare orde. Ten aanzien van een aantal verordeningen heeft de gemeenteraad de keuze om deze al dan niet op te nemen in het omgevingsplan.

Gelet op het feit dat het omgevingsplan een bredere reikwijdte krijgt dan het bestemmingsplan nu heeft, wordt in het omgevingsplan niet meer uitgegaan van een goede ruimtelijke ordening zoals dat nu het geval is, maar van een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. Met andere woorden: het omgevingsplan bevat regels voor activiteiten die gevolgen hebben op de fysieke leefomgeving. Dat is dus veel breder dan enkel een goede ruimtelijke ordening.

Het tijdelijke omgevingsplan

Voordat het uiteindelijke definitieve omgevingsplan er is, is er per 1 januari 2024 eerst een tijdelijk omgevingsplan. Alle in werking zijnde bestemmingsplannen komen automatisch in het tijdelijke deel van het omgevingsplan van een gemeente terecht. Daarnaast zullen de rijksregels die vervallen, zoals het Activiteitenbesluit, via de zogenaamde bruidsschat ook automatisch onderdeel worden van dat tijdelijke deel van het omgevingsplan. Sommige verordeningen worden eveneens automatisch opgenomen in dat tijdelijke deel van het omgevingsplan. Andere verordeningen die wel in het omgevingsplan mogen, maar dat niet moeten, blijven in eerste instantie bestaan naast het omgevingsplan. Het is aan de gemeenteraad om te bepalen of de verordening in het omgevingsplan wordt opgenomen of niet.

Uiteindelijk moet het tijdelijke deel omgezet worden in het “echte” omgevingsplan. Maar dat zal pas later plaatsvinden, uiterlijk in 2031. In onderstaande afbeelding is dit afgebeeld:

Raadplegen van het tijdelijke omgevingsplan

De meeste regels waar u nu mee te maken hebt, blijven op 1 januari 2024 bestaan.. De bestemmingsplannen kan je via de website ruimtelijkeplannen.nl vinden. Per 1 januari 2024 loopt dat via het DSO (Digitaal Stelsel Omgevingswet). Ook de bruidsschat kan via het DSO gevonden worden. De meeste gemeentelijke verordeningen over de fysieke leefomgeving zullen naast het tijdelijke deel van het omgevingsplan bestaan. Deze zullen in eerste instantie dan ook niet opgenomen worden in het DSO en moeten dus daarbuiten worden geraadpleegd.

Samenvatting

De komende tijd gaat er veel veranderen op het gebied van het omgevingsrecht. De inhoudelijke regels over de fysieke leefomgeving blijven echter veelal bestaan. Wel verandert de manier waarop de regels gevonden kunnen worden. Per 1 januari 2023 is dat via het DSO.

In deel II van deze reeks zullen wij ingaan op de omgevingsvergunning voor bouwen. Ook daarvoor verandert het een en ander en is het goed u daarvan op de hoogte te stellen.