Positieve discriminatie: een maatschappelijk voorkeursbeleid voor afnemers op het elektriciteitsnet

In een ideale wereld wordt niet gediscrimineerd. Een ideale wereld kent immers geen problemen zoals klimaatverandering, slechte gezondheidszorg, conflicten, sekseongelijkheid en schaarste. De noodzaak een ander voor te trekken is dan niet aan de orde. Helaas is onze wereld verre van ideaal, is er wel schaarste en moeten er keuzes worden gemaakt.  

Sinds kort mogen netbeheerders maatschappelijke projecten voorrang geven bij een aansluiting op het elektriciteitsnet en het verlenen van vermogen. Terwijl de Elektriciteitswet bepaald dat netbeheerders niet mogen discrimineren tussen (categorieën) afnemers. De Elektriciteitswet vloeit voort uit de Eerste elektriciteitsrichtlijn (Richtlijn 96/92/EG). In die richtlijn staat het discriminatieverbod als volgt opgeschreven.

“Hij discrimineert in geen geval tussen gebruikers of categorieën gebruikers van het net, met name niet ten gunste van eigen dochterondernemingen of aandeelhouders”.

Het discriminatieverbod was met name bedoeld om een einde te maken aan de situatie waarin (verticaal geïntegreerde) bedrijven hun eigen elektriciteitsproductie konden bevoordelen bij toegang tot het net, met name op momenten waarop als gevolg van congestie de capaciteit van het net krap of zelfs ontoereikend was. [1]

Vanwege het discriminatieverbod behandelden netbeheerders aanvragers van een aansluiting op het beginsel van ‘first come, first served.’ De sigarettenfabriek die eerder een aansluiting verzocht dan de instelling binnen de acute gezondheidszorg, werd eerder aangesloten op grond van dit beginsel. Ideaal voor de producent van sigaretten, minder ideaal voor COPD-patiënt die wacht op een operatie.

Met het nieuwe prioriteringskader van de ACM kunnen netbeheerders voorrang geven aan projecten van maatschappelijke waarde. Zogenoemde congestie-verzachters, zoals batterijsystemen die zorgen dat er meer capaciteit bij komt voor andere gebruikers, krijgen als eerste voorrang. De tweede categorie betreft veiligheid met als voorbeelden defensie, politie en acute gezondheidszorg. De derde categorie ziet op meerdere basisbehoeften zoals drinkwater en onderwijs. Netbeheerders mogen het prioriteringskader toepassen. Zij moeten dat doen vanaf 1 oktober 2024 in de gebieden waar netcongestie aanwezig is. [2]

Het prioriteringskader lijkt volkomen logisch in het zojuist gegeven voorbeeld van de sigarettenfabriek. Desondanks is het kaderen van een maatschappij ingewikkeld. Hoeveel maatschappelijke waarde hechten we bijvoorbeeld aan het MKB? Met het prioriteringskader moet de lokale bakker – die al een halfjaar wacht op zijn aansluiting – mogelijk nog langer wachten omdat er andere projecten zijn met een ‘hogere’ maatschappelijke waarde. Dat geldt ook voor het restaurant dat haar deuren moet sluiten omdat zij onvoldoende elektriciteit kan afnemen van het net; waardoor 50 man personeel op straat komt te staan. Met deze voorbeelden lijkt een prioriteringskader een stuk minder logisch en mogelijk een grondslag voor een geschil.    

heeft u een vraag over het prioriteringskader of uw aansluiting? Neem dan contact op met Job Velten.