Bouwvrijstelling onrechtmatig

Vandaag, 2 november 2022, heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State wederom een streep gezet door een maatregel van de overheid om soepeler om te gaan met de Europese stikstofregels. In dit artikel wordt kort uiteengezet wat kon, wat niet meer kan en hoe nu verder.

Stikstofdepositie en de bouwvrijstelling

Wanneer men een bouwproject in de buurt van één of meer Natura 2000-gebieden wil realiseren, heeft diegene mogelijk te maken met stikstofdepositie op die Natura 2000-gebieden. Hierin kan onderscheid gemaakt worden in de bouwfase en de gebruiksfase. Tot vanochtend was veelal alleen de gebruiksfase van belang. Voor die fase dient beoordeeld te worden of het project ten opzichte van de referentiesituatie tot een toename van de stikstofdepositie op de Natura 2000-gebieden leidt. Als daarvan sprake is, dan moet beoordeeld worden of op voorhand uitgesloten kan worden dat de toename van de stikstofdepositie significante gevolgen voor de Natura 2000-gebieden heeft. Als dat niet het geval is, dient een passende beoordeling gemaakt te worden. Als uiteindelijk binnen deze passende beoordeling blijkt dat geen sprake was van significante gevolgen voor de Natura 2000-gebieden, dan kon gebouwd worden.

Voor dat bouwen was met de invoering van de Wet stikstofreductie en natuurverbetering en het bijbehorende Besluit stikstofreductie en natuurverbetering de bouwvrijstelling geïntroduceerd. Met die bouwvrijstelling werden de gevolgen voor Natura 2000-gebieden tijdens de bouw- of sloopwerkzaamheden buiten beschouwing gelaten. Ook de vervoersbewegingen van en naar de bouwplaats vielen onder die bouwvrijstelling.

Als dus tijdens de bouw van het project wel sprake was van stikstofdepositie op een Natura 2000-gebied die significante gevolgen voor dat gebied had, maar tijdens de gebruiksfase niet, dan was er geen natuurtoestemming nodig. De bouwvrijstelling maakte dat mogelijk.

Uitspraak Raad van State

Met de uitspraak van 2 november 2022 heeft de Raad van State geoordeeld dat de bouwvrijstelling in strijd is met het Europese recht, meer in het bijzonder: met de Habitatrichtlijn. Dat betekent dat de bouwvrijstelling niet langer gebruikt mag worden.

Hoe nu verder?

Voor de bouwfase van bouwprojecten moet nu ook weer teruggevallen worden op het systeem, zoals dat nog altijd gold voor de gebruiksfase. Met andere woorden: er moet worden onderzocht of door de bouw sprake is van stikstofdepositie met significante gevolgen voor de Natura 2000-gebieden. Als dat het geval is, kan met zogenaamde mitigerende maatregelen gezorgd worden dat het project toch door kan gaan.

Heeft u op dit moment te maken met het vervallen van de bouwvrijstelling en/of andere stikstofmaatregelen? We nodigen u van harte uit om tijdens een lunchsessie op 1 december de huidige situatie rondom stikstofregels te bespreken. Direct advies nodig? Neem vrijblijvend contact op met onze collega’s.